Szamotuły posiadają bogate zaplecze sportowo – rekreacyjne. Oprócz nowoczesnej hali widowiskowo – sportowej „Wacław”, do dyspozycji pozostają również między innymi kompleks profesjonalnych boisk do piłki nożnej wraz z boiskami treningowymi, korty tenisowe, baseny – kryty i na wolnym powietrzu oraz skatepark. Na terenie gminy amatorzy sportu mogą skorzystać z boisk ze sztuczną nawierzchnią (Orlik).
O wysokiej jakości szamotulskich obiektów sportowych doskonale świadczy fakt, że miasto pełniło rolę gospodarza podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej U-19 w 2006 roku oraz Mistrzostw Świata Juniorów w Wędkarstwie Rzutowym, które odbyły się w lipcu 2011 roku.
Szamotulska Hala „Wacław” przyciąga zawodników i zespoły sportowe nie tylko z naszej gminy, ale także z całego kraju. W obiekcie odbywa się wiele cyklicznych zawodów, m.in. Mistrzostwa Miasta i Gminy Szamotuły w piłce nożnej, siatkówce czy koszykówce. Oprócz boisk, w Hali „Wacław” skorzystać można również z groty solnej, siłowni i sali fitness.
Obok gmachu Hali „Wacław” wznosi się drugi, w którym mieści się kryta pływalnia. Do dyspozycji odwiedzających są dwa baseny – sportowy, o długości 25 m, z wydzielonymi sześcioma torami oraz rekreacyjny, ze sztuczną rzeką oraz masażami wodnymi. Goście skorzystać mogą z 5-osobowego jacuzzi, a dzieci z brodzika. Niemałą atrakcją jest też 86-metrowa zjeżdżalnia. W budynku pływalni skorzystać można z dwóch fińskich saun.
Szamotuły są też widoczne w świecie siatkówki. To właśnie tutaj rozgrywany jest, transmitowany przez największe stacje sportowe, turniej Amica Cup.
Wysoką, stabilną pozycję zyskał w ostatnich latach Uczniowski Klub Sportowy „Szamotulanin”. Siatkarze klubu wygrywają w ogólnopolskich zawodach młodzieżowców w siatkówce plażowej i halowej. Drużyna dziewcząt wywalczyła w sezonie 2019/20 awans do ogólnopolskiej II ligi żeńskiej, a juniorzy młodsi w 2020 roku zdobyli tytuł wicemistrzów Polski.
O Szamotułach głośno jest również w środowisku biegaczy, a to ze względu na odbywający się ulicami gminy „Szamotuły Samsung Półmaraton”. Co roku około tysiąca biegaczy rywalizuje w wyścigu startującym spod szamotulskiego Centrum Sportu.
Na terenie gminy Szamotuły odbyły się również Mistrzostwa Świata Psich Zaprzęgów. Impreza zakończyła się tak spektakularnym sukcesem, że w kolejnych latach Szamotuły gościły jeszcze Mistrzostwa Polski oraz Puchar Polski.
Dużym zainteresowaniem cieszą się również, odbywające się na jeziorze w Pamiątkowie Ogólnopolskie Regaty Kajakowe Memoriał Andrzeja Kulczaka, a ogromną widownię i zainteresowanie światowych mediów przyciągają organizowane każdego roku w Baborówku prestiżowe zawody jeździeckie - Międzynarodowy Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego i LOTTO Baborówko Horse Sale Show.
