Miasto i Gmina Szamotuły włączyły się aktywnie we współpracę z miastami zaprzyjaźnionymi (tzw. „partnerstwo miast”) począwszy od roku 1989, kiedy to została podpisana pierwsza oficjalna umowa o współpracy pomiędzy Szamotułami a niemieckim miastem Gross-Gerau.
Podpisanie oficjalnej umowy o współpracy partnerskiej z Niemcami wprowadziło Miasto w krąg zaprzyjaźnionych miast:
Gross – Gerau Niemcy;
Tielt – Belgia;
Bruneck – Włochy;
Brignoles – Francja,
które prowadzą współpracę na zasadzie partnerstwa miast od 1959 roku. Kolejne umowy partnerskie pomiędzy Szamotułami a ww. miastami zawierane były w następujących latach:
z Brignoles – w 1996;
z Bruneck – w 1997;
z Tielt – w 1998.
W podpisanych umowach strony zobowiązały się do stworzenia dogodnych warunków i atmosfery, sprzyjającej nawiązywaniu szerokiej wymiany w zakresie m.in.: kultury, sportu i turystyki, wymiany grup młodzieżowych, rolnictwa i leśnictwa, ochrony środowiska, wymiany doświadczeń w zakresie lokalnej administracji samorządowej, wymiany doświadczeń w zakresie polityki społecznej i ochrony zdrowia.
W ramach współpracy partnerskiej z wymienionymi powyżej miastami odbywają się regularnie tzw. Dni Europy, co roku w kolejnym mieście. Bierze w nich udział 60-80 uczestników z każdej zaprzyjaźnionej miejscowości. Uczestnikami uroczystości, oprócz delegacji oficjalnej przedstawicieli władz miejskich, są zespoły folklorystyczne sportowe i taneczne.
Drugim rodzajem współpracy są obozy młodzieżowe, które regularnie, co roku, odbywają się w kolejnym z wyżej wymienionych miast. Bierze w nich udział młodzież w wieku szkolnym 15-17 lat. W 2011 roku międzynarodowy obóz młodzieżowy odbył się w Szamotułach i został wysoko oceniony przez uczestników.
Trzecim stałym punktem współpracy tej grupy miast są tzw. Targi Wiosenne w Brignoles, na których prezentują swoje wyroby rzemieślnicy z poszczególnych miast partnerskich.
Jesienią każdego roku odbywa się konferencja burmistrzów i osób odpowiedzialnych za współpracę partnerską z poszczególnych miast, na której oceniany jest przebieg imprez danego roku oraz ustalany jest plan dalszej współpracy na rok następny.
Oprócz ww. regularnych imprez w ramach współpracy partnerskiej odbywa się szereg innych spotkań, jak np. wymiana pracowników administracji lokalnej. Do tej pory miała miejsce wymiana bibliotekarzy i pracowników wydziałów ludności i urzędów stanu cywilnego, wymiana młodzieży szkolnej, wymiana zespołów brydża sportowego, szachistów, tenisa ziemnego, itp.
Zakres tej współpracy, jej regularność i długoletniość znalazły uznanie Komisji Europejskiej w Brukseli, która przyznając nagrody „Złotych Gwiazd Partnerstwa” za 1995 rok 10 wyróżniającym się grupom miast partnerskich z całego świata, włączyła do nich również grupę miast: Gross – Gerau, Tielt, Bruneck, Brignoles, Szamotuły. W Polsce tą nagrodą mogą się poszczycić tylko Szamotuły i Gdynia. W 2002 r. Rada Europy wyróżniła Szamotuły „Dyplomem Europy” za zasługi w szerzeniu idei europejskiej.
Złote Gwiazdy Partnerstwa
Dyplom Europy
Oprócz przedstawionych wyżej miejscowości Szamotuły zawarły również w 1991 roku umowy o współpracy partnerskiej z miastami: Kinna w Szwecji oraz Oud en Nieuw Gastel w Holandii.
Współpraca partnerska z tymi miastami rozwijała się początkowo bardzo intensywnie. Po kilku latach jednak osłabła, szczególnie z holenderskim miastem Oud en Nieuw Gastel, które po reformie administracyjnej w Holandii zostało włączone do nowoutworzonej gminy Halderberge. Kontakty z tą gminą uległy ożywieniu, a w maju 2001 roku, podczas Dni Szamotuł została uroczyście odnowiona umowa partnerska z Halderberge.
Istniejące kontakty zaowocowały konkretną pomocą rzeczową i finansową, szczególnie w trudnych latach początku przebudowy systemu politycznego w Polsce, który rozpoczął się w 1989 roku. W 2011 roku, podczas Dni Szamotuł przedstawiciele holenderskiej gminy Halderberge poinformowali, że w wyniku politycznych decyzji ograniczają współpracę partnerską ze wszystkimi miastami partnerskimi i wycofują się z wcześniej uzgodnionych form współpracy. Burmistrz Kaczmarek zaproponował, aby nie zrywać całkowicie współpracy i kontynuować ją na zasadzie partnerstwa honorowego. Propozycja spotkała się z akceptacją. W zakresie udzielanej pomocy wyróżniają się szczególnie Gross-Gerau (Niemcy) i Tielt (Belgia). Wielokrotnie z tych miast przekazane zostały środki finansowe i dary rzeczowe, m.in. dla domów dziecka w Szamotułach, Lipnicy i Otorowie, szpitala w Szamotułach, Ośrodka Pomocy Społecznej, PCK, PKPS, Klubu Abstynenta "Czas". Dary rzeczowe przekazane zostały również przez inne kraje, np. Straż Pożarna w Szamotułach otrzymała wóz strażacki oraz inny sprzęt strażacki z Holandii, Tielt przekazało różne dary rzeczowe, z Kinna (Szwecja) otrzymano używany sprzęt rolniczy dla szamotulskich rolników i wóz strażacki, Bruneck przekazało autobus szkolny dla dowozu dzieci do szkół.
Z ciekawą inicjatywą wystąpiła grupa miast: Kinna – Szwecja, Apolda – Niemcy, Sofia – Bułgaria, proponując przeprowadzanie co roku w kolejnym mieście partnerskim obozów sportowo-językowych. W 1995 roku pierwszy tego typu obóz odbył się w Kinna, w 1996 w Sofii, a w 1997 w mieście Apolda. W programie obozu przewidziano liczne zajęcia sportowe, biwaki, spływy kajakowe oraz codzienne lekcje języka angielskiego. Od 1998 roku Szamotuły – z uwagi na brak środków finansowych – nie uczestniczą w tym cyklu spotkań. Nie zaprzestano natomiast całkowicie wyjazdów młodzieży. W grupie pięciu miast partnerskich wypracowano pomysł wyjazdów młodzieży na mniej kosztowne międzynarodowe obozy młodzieżowe. Jest to prowadzone na przemian w kolejnych miastach partnerskich. Po przerwie wymuszonej problemami pandemicznymi nastąpi zapewne powrót do tych atrakcyjnych i pożytecznych międzynarodowych obozów młodzieżowych.
Kontynuacja współpracy partnerskiej jest w obecnych czasach czymś naturalnym i oczywistym. Wymienione wcześniej formy współpracy były odpowiedzią na zapotrzebowanie czasów ówczesnej transformacji. Szamotuły były beneficjentem pomocy płynącej szerokim strumieniem, a dla wielu mieszkańców Szamotuł to były pierwsze okazje zobaczenia z bliska jak wyglądają i funkcjonują nasze partnerskie miasta. Dziś mamy zdecydowanie inną sytuację, ale nadal partnerska współpraca jest platformą wymiany myśli oraz doświadczeń i stwarza możliwości autentycznego porozumienia na pozarządowym, niższym szczeblu konkretnych miast i ludzi. Oczywiście pamiętać należy o budżetowych ograniczeniach, które my i wszyscy nasi partnerzy również odczuwają, lecz aby hasło „Europa bez granic” nie było pustym sloganem współpracę partnerską należy kontynuować, budując coraz lepsze relacje między mieszkańcami zaprzyjaźnionych miast, kładąc nacisk zwłaszcza na młode pokolenie, które to ma realizować szczytne idee współpracy w Europie.
Współpraca partnerska w grupie 7 miast / gmin: Brignoles - Bruneck - Gross-Gerau - Tielt - Szamotuły oraz Mark i Oud en Nieuw Gastel (od 1997 roku gmina Halderberge)
