W ciągu dziejów Szamotuły wydały i gościły wielu wybitnych ludzi: patriotów, możnowładców, uczonych, artystów i działaczy społecznych. Jedni przyczynili się bezpośrednio do rozwoju miasta. Inni swoim życiem, działalnością i zasługami rozsławili Szamotuły w kraju, Europie i na świecie.
Dobrogost Świdwa Szamotulski ?-1465?
kasztelan poznański, starosta generalny wielkopolski, współwłaściciel Szamotuł; razem z bratem Wincentym ufundowali murowany kościół św. Stanisława (obecna kolegiata), uposażył przy kościele kolegium mansjonarzy, szpital dla ubogich, a w 1445 r. założył szkołę parafialną; stworzył i utrzymywał bursę przy Akademii Krakowskiej dla studentów z Szamotuł.
Piotr Świdwa Szamotulski ok. 1415-1473
syn Dobrogosta, kasztelan kaliski i poznański, współwłaściciel Szamotuł; biorąc udział w wyprawach wojennych Jagiellonów, zyskał duże znaczenie na dworze króla Kazimierza Jagiellończyka; wraz z ojcem założył i utrzymywał w Szamotułach jedyny w ówczesnej Wielkopolsce zespół śpiewaczy (Capella Cantorum Sanctissimae Trinitatis).
Grzegorz z Szamotuł Snopek ok. 1485-1541
prawnik, absolwent i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; 1534-1536 wykładowca prawa w poznańskiej Akademii Lubrańskiego; 1537-1538 rektor UJ; autor dzieł prawniczych; twórca pierwszej regionalnej fundacji stypendialnej w Polsce (dla studentów UJ z Szamotuł lub okolicy); ufundował w mieście szpital-przytułek.
Jan z Szamotuł Paterek ok. 1480-1519
filolog, absolwent i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; kaznodzieja kościoła uniwersyteckiego; autor m.in. Trzech kazań o Pannie Czystej, które są cennym zabytkiem języka polskiego.
Mateusz z Szamotuł Krypa 1491-1528
astronom i geograf, absolwent, a później profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor Akademii Lubrańskiego w Poznaniu.
Łukasz II Górka 1482-1542
wojewoda poznański; współwłaściciel Szamotuł; twórca istniejącego do dziś zamku otoczonego murami i basztami (zachowała się tylko tzw. Baszta Halszki); za jego czasów przebudowano i powiększono kolegiatę szamotulską.
Łukasz III Górka ok. 1533-1573
wojewoda poznański; współwłaściciel Szamotuł; sprzyjał reformacji w Wielkopolsce; zwolennik zjednoczenia wyznań protestanckich; za jego czasów do Szamotuł przybyli Czesi (bracia czescy), Szkoci i Niemcy, co pozytywnie wpłynęło na rozwój miasta; założył pierwszą w Wielkopolsce drukarnię (braci czeskich); jego żoną była Elżbieta z Ostroga, znana jako Halszka. Jej tragiczne dzieje stały się kanwą wielu legend i utworów literackich.
Wacław z Szamotuł ok. 1520 - ok. 1560
absolwent poznańskiej Akademii Lubrańskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego; doktor filozofii; kompozytor, członek królewskiej Kapeli Rorantystów, nadworny muzyk Zygmunta Augusta i ks. Mikołaja Radziwiłła; renesansowy twórca miary europejskiej, wysoko ceniony zarówno za życia, jak i współcześnie.
Aleksander Aujezdecki pocz. XVI w. - 1577
Czech; należał do braci czeskich; drukarz; prawdopodobnie w 1558 r. został sprowadzony przez Łukasza III Górkę do Szamotuł, by rozwinąć założoną przez niego drukarnię, rozpowszechniającą literaturę protestancką.
Jan Jonston 1603-1675
lekarz, pedagog, przyrodnik, filozof i poliglota; pozostawił po sobie duży dorobek naukowy i sławę (był znany w całej Europie); wydał bardzo wiele prac z zakresu medycyny, przyrodoznawstwa i historii; najbardziej znane dzieło to wielotomowy Zarys historii powszechnej.
Józef hr. Mycielski 1801-1885
właściciel Gałowa; uczestnik powstania listopadowego 1830-31; założyciel pierwszej w Wielkopolsce cukrowni w Gałowie; zasłużony racjonalizator rolnictwa i przemysłu rolnego.
Jędrzej Moraczewski 1802-1855
historyk, publicysta, wydawca, działacz społeczny i polityczny; aktywny uczestnik i inicjator przedsięwzięć poznańskich ograniczników; współorganizował Towarzystwo Zbieraczów Starożytności Krajowych (1840-1846) z siedzibą w Szamotułach - pierwsze na ziemiach polskich towarzystwo archeologiczne.
Emil Kierski 1810-1847
krajoznawca, regionalista, badacz starożytności; uczestnik powstania styczniowego; współzałożyciel wspomnianego Towarzystwa Zbieraczów Starożytności Krajowych; autor wielu prac (artykuły, książki) o charakterze publicystycznym, literackim i historycznym.
Edmund Callier 1833-1893
żołnierz, historyk, regionalista, krajoznawca, księgarz, pedagog, działacz polityczny i społeczny; autor wielu publikacji książkowych i prasowych; uczestnik powstania styczniowego.
Roman May 1846-1887
chemik, mineralog; jeden z pionierów przemysłu chemicznego na terenie Wielkopolski (założył pod Poznaniem fabrykę nawozów sztucznych); aktywny członek wielu towarzystw gospodarczych i naukowych; działacz społeczny.
Maksymilian Rabes 1868-1944
utalentowany malarz impresjonista; profesor Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie; wyspecjalizował się w pejzażu, tematyce orientalnej (odbył kilka podróży na Bliski Wschód i do Afryki) i wojennej (po I wojnie światowej, w której brał udział).
Konstanty Scholl 1874-1930
jeden ze współtwórców szamotulskiego samorządu w okresie II Rzeczypospolitej; wieloletni burmistrz Szamotuł; zapisał się jako doskonały organizator, działacz społeczny; włożył ogromny wkład w rozwój miasta; umiejętnie i skutecznie rozwiązywał problemy społeczności lokalnej.
ks. Bolesław Kaźmierski 1879-1945
kapłan; działacz patriotyczny i społeczny; długoletni i aktywny proboszcz kościoła kolegiackiego w Szamotułach; członek wielu stowarzyszeń religijnych i świeckich; uczestnik i organizator powstania wielkopolskiego na Ziemi Szamotulskiej.
Józef Kawaler 1881-1938
drukarz, patriota, działacz społeczny; w 1920 r. przeniósł swój zakład z Niemiec (Oberhausen) do Szamotuł; drukował czasopisma regionalne (m.in. "Gazeta Szamotulska", "Z grodu Halszki", "Tygodnik Parafii Szamotulskiej"), książki i broszury.
Wacław Masłowski 1887-1943
malarz, pedagog, regionalista; autor obrazów i szkiców przedstawiających szamotulskie zabytki, pomniki i budynki użyteczności publicznej, a także krajobrazy Ziemi Szamotulskiej.
Stanisław Zgaiński 1907-1944
nauczyciel, utalentowany rysownik i grafik; w 20-leciu międzywojennym członek Klubu Artystyczno-Literackiego "Wietrzne Pióro"; w czasie okupacji w AK; stracony w Gross-Rosen.
bracia Orlikowie
twórcy znanego zespołu ludowego, funkcjonującego w latach 1930-1950 (najsłynniejszy skład kapeli: Franciszek - skrzypce prym, Jan - klarnet, Szczepan - skrzypce sekund i Władysław - basy); kapela spopularyzowała tradycyjny szamotulski folklor muzyczny w powiecie, a dzięki nagraniom i audycjom radiowym - także w całym województwie i kraju.
Romuald Krygier 22.01.1933-28.01.2009
nauczyciel, bibliotekarz, działacz społeczny i kulturalny, regionalista, znawca dziejów i kultury Ziemi Szamotulskiej; pasjonat i popularyzator krajoznawstwa i turystyki; założyciel, współzałożyciel i członek wielu towarzystw i organizacji; autor licznych artykułów, broszur, książek i opracowań krajoznawczych i biograficznych.
Małgorzata Braunek 1947-2014
aktorka filmowa i teatralna znana z ról w takich produkcjach jak Potop (1973-74), Lalka (1977), Tulipany (2004) czy Nad Rozlewiskiem (2009-14), zagrała łącznie w ponad 20 filmach, lauretka nagrody filmowej "Orzeł" za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą w filmie Tulipany przyznaną przez Polską Akademię Filmową. Wiecej - kliknij
*****
Zachęcamy do zapoznania się z sylwetkami Henryka Wysockiego, Bolesława Kaźmierskiego oraz Konstantego Scholla związanymi z Szamotułami - przedstawionymi na stronie „Znani, zapomniani Szamotulanie” – kliknij
